Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej - Michał Rusinek

Z Wisławą Szymborską wiąże mnie pewna prywatna historia… Mianowicie będąc na studiach, miałam okazję wynajmować przez kilka lat jej dawne mieszkanie. To, w którym mieszkała, kiedy dostała Nagrodę Nobla. Zaprzyjaźniłam się nawet z jej dawną sąsiadką – surową, ale przy bliższym poznaniu uroczą starszą panią, która początkowo czujnym okiem patrzyła na „głośnych studentów”. :-) Z czasem jednak przekonała się do mnie i do moich współlokatorów. Do tego stopnia, że zaczęła zapraszać nas na pogaduszki przy herbatce i ciekawie opowiadać o tym, w jaki sposób mieszkańcy bloku przeżywali „noblowskie zamieszanie”.

Sąsiadka wciąż utrzymywała kontakt z Szymborską, chadzając do niej w odwiedziny. Pewnego razu, widząc, że interesuję się książkami, zaproponowała, że weźmie mój egzemplarz „Dwukropka” do podpisania przez noblistkę. Początkowo zareagowałam entuzjastycznie, ale potem zaczęłam się zastanawiać: że może nie wypada, że następnym razem, że jeszcze będzie czas… Okazało się, że tego czasu nie miałam zbyt wiele. Wkrótce Wisława Szymborska zmarła. Tomik „Dwukropek” mam teraz przed sobą – bez dedykacji. Leży na półce jako wyrzut sumienia, że nie należy przegapiać nadarzających się w życiu okazji…

Dlaczego o tym tutaj piszę? Dlatego, by nakreślić Wam, jak dużym sentymentem darzę Szymborską. Nie tylko cenię jej poezję, ale miałam też okazję przez trzy lata żyć w jej dawnym mieszkaniu. Pamiętam, jak śmialiśmy się z przyjaciółmi, że ucząc się w jej pokojach, nie da się nie zdać egzaminów, bo energia Szymborskiej wciąż w nich jest. Nie wiem, w jakim stopniu mieliśmy rację, ale faktycznie w tamtym okresie nikt z nas nie miał żadnych problemów na studiach. :-) Sięgając zatem po „Nic zwyczajnego” byłam od razu pozytywnie nastawiona do tej książki. I od pierwszych słów rzeczywiście mnie wzruszyła i zachwyciła. Brzmią one: 

„Wisława Szymborska uważała, że nie wypada do nikogo dzwonić przed dziesiątą rano. No chyba że stałoby się coś złego. Więc kiedy 22 listopada 2011 roku zadzwoniła o dziesiątej rano – zrozumiałem, że sprawa jest poważna”. 

Następnie Michał Rusinek cofa się w czasie do roku 1996. On – świeżo upieczony magister filologii polskiej z ambitnymi planami pisania doktoratu. Ona – poetka i świeżo upieczona Noblistka. Miał pomagać jej przez kilka najgorętszych miesięcy, czyli od przyznania do wręczenia Nagrody Nobla, kiedy była zasypywana stosami listów i nękana przez całą dobę telefonami. A jak wiadomo – został aż na piętnaście lat. Ten czas Rusinek opisuje szalenie ciekawie, przytaczając całą masę anegdot, dotyczących upodobań i zwyczajów Szymborskiej.

Jest więc mowa o organizowanych przez nią loteryjkach, podczas których jej przyjaciele mogli wygrać na przykład… miotłę. O wyklejankach, które własnoręcznie wykonywała i wysyłała znajomym. O tym, że lubiła fotografować się przy znakach drogowych z nietypowymi nazwami miejscowości. O tym, że rzadko godziła się na rozmowy z dziennikarzami, mówiąc: „Udzielałam wywiadu w 1975 roku. Od tej pory nie mam nic nowego do powiedzenia”. I wreszcie o tym, jak przecięty kabel telefoniczny przyczynił się do tego, że Michał Rusinek został jej Pierwszym Sekretarzem. :-)

Zapewne wielu osobom znającym wcześniejsze wypowiedzi Rusinka w prasie, powyższe fakty są już dobrze znane. Czytając kilka recenzji „Nic zwyczajnego” zauważyłam nawet, że pojawiają się w nich zarzuty dotyczące wtórności książki w stosunku do wywiadów. Ja jednak uważam, że zebranie tych wspomnień w całość, opatrzenie prywatnymi zdjęciami, fragmentami wierszy, rękopisami i unikalnymi wyklejankami stanowi całkiem nową jakość. Michałowi Rusinkowi udało się opisać Wisławę Szymborską tak, jak prawdopodobnie nie udałoby się nikomu innemu.  Z niewymuszoną prostotą i ogromną dozą sympatii, za to bez cienia patetyzmu, którego poetka tak bardzo nie lubiła. Po prostu napisał pięknie i zwyczajnie o kimś nadzwyczajnym.

Ulubione cytaty: 

„Szymborska jest poza wiekiem. Kiedy ktoś pyta, jak się miewa <starsza pani> albo nawet <staruszka>, w pierwszej chwili nie wiem, o kto chodzi. Myślę, że tak miał każdy, kto ją znał”.

„Przyszedłem kiedyś do niej, umówiony, i zauważyłem, że właśnie skończyła odkurzać (mieszkała jeszcze wtedy przy Chocimskiej). Zapytałem, czy mam zdjąć buty, czy mogę jakoś przefrunąć do pokoju, żeby nie nabrudzić. Usłyszałem: <Fruwanie niech pan sobie zostawi na wieczność>”. 

Tytuł: „Nic zwyczajnego. O Wisławie Szymborskiej” 

Autor: Michał Rusinek 

Wydawnictwo: Znak 

Data wydania: 27 stycznia 2016 

Ilość stron: 318 

Moja ocena: 10/10