Kalendarze - Małgorzata Gutowska-Adamczyk

Gdyby ktoś zapytał mnie o ulubionych polskich pisarzy, wymieniłabym w ścisłej czołówce Małgorzatę Gutowską-Adamczyk. Dotąd byłam zachwycona jej książkami, na czele z niesamowitą sagą „Cukiernia pod Amorem”. Nie miałam więc wątpliwości, że nowa powieść autorki także powali mnie na kolana.

Ideą „Kalendarzy” było przedstawienie uroku dzieciństwa, bez ekranu telewizora czy komputera. Bez oglądania świata zza szyby samochodu rodziców, ale za to spędzania czasu prawie wyłącznie na łonie natury. Okazją do wspominania błogich chwil czasów PRL staje się dla autorki wyprowadzka syna. Snucie się po opuszczonym domu sprawia, że myślami wraca ona do momentu, kiedy miała 6 lat i właśnie urodziła się jej siostra. 

Z jednej strony koncepcja książki jest ciekawa. Z zainteresowaniem czytałam o wszystkich niuansach PRL. Chociażby o tym, że młodzież zakładała na pochód pierwszomajowy najmodniejsze wówczas pepegi (tenisówki produkowane przez Polski Przemysł Gumowy) lub że w zakładach kosmetyczno-fryzjerskich istniały… stanowiska repasacji pończoch. Siedząca tam przy maleńkim stoliczku pani łatała szydełkiem dziury w nylonowych pończochach. Rajstopy nie były jeszcze wtedy dostępne, dlatego fach repasatorki miał się całkiem nieźle. :-) 

To niestety nieliczne „smaczki”, które udało mi się wyłapać z książki. Spodziewałam się ich więcej, podobnie jak liczyłam na sentymentalną podróż do czasów, które już nie wrócą. Niestety, o ile autorka zachowała swój piękny styl pisania, o tyle cała magia jej dotychczasowej prozy, akurat w „Kalendarzach” uleciała.   

Może jest trochę tak, że niektórzy pisarze potrafią kreować fantastyczną fikcję literacką, a ciężej przychodzi im pisanie o sobie? W tej opowieści o dzieciństwie zabrakło mi wielu elementów: nostalgii, czułości, detali i wyjątkowych wspomnień. Rzekłabym nawet, że powieść napisana jest trochę oschle. Przejawia się to m.in. w tym, że Małgorzata Gutowska-Adamczyk wspominając siebie sprzed lat, pisze w trzeciej osobie. Nazywa siebie „małą” lub „dziewczynką”, a o babci pisze „kobieta”. Stwarza tym niepotrzebny, moim zdaniem, dystans. 

Kolejną dyskusyjną kwestią jest brak jakiejkolwiek akcji połączony z brakiem dokładnego przedstawienia członków rodziny. Zamiast uwypuklenia ich charakterystycznych cech czy przyzwyczajeń, większa uwaga skupiona jest na nużących szczegółach, w tym na kilkustronicowym opisie topografii miasteczka.

Chwilami miałam wrażenie, że autorka nie napisała „Kalendarzy” dla czytelników, ale dla siebie i rodziny. By przedstawić im jak najwięcej szczegółów z dawnych lat i by jak najwięcej rzeczy ocalić od zapomnienia. Niewątpliwie jest to dla nich piękna pamiątka. Niemniej zabrakło mi tu przestrzeni dla czytelnika i tego nieuchwytnego „czegoś”, co posiadały niemal wszystkie poprzednie rewelacyjne książki Gutowskiej-Adamczyk.

Ulubione cytaty: 

„Najgorsza w starzeniu jest chyba nieodwołalna utrata poczucia nieśmiertelności”. 

„Kiedy koncentrujemy się na własnym działaniu, mamy szansę odczuć czas, gonimy go, starając się wyprzedzić, ale doświadczamy każdej sekundy. Kiedy uciekamy w inną realność, książkę, film, Internet, nasze doświadczenie czasu słabnie, jak podczas snu. Czas mija wtedy niezauważenie”. 

Tytuł: „Kalendarze”         

Autor: Małgorzata Gutowska-Adamczyk 

Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie 

Data wydania: 24 września 2015            

Ilość stron: 285 

Moja ocena: 5/10