Północ i Południe - Elizabeth Gaskell

Tytuł: „Północ i Południe”

Autor: Elizabeth Gaskell

Wydawnictwo: Świat Książki

Data wydania: 19 listopada 2014

Ilość stron: 576

Czy Wy też zwracacie uwagę na okładki książek? Bo ja bardzo często, co nie zawsze dobrze się kończy:). Ale z cudowną serią „Angielski ogród” jest zupełnie inaczej. Tu zachwyciła mnie i szata graficzna, i treść.  

„Północ i Południe” Elizabeth Gaskell to klasyka powieści wiktoriańskiej, nieraz określana jako kopia „Dumy i uprzedzenia”. Czy słusznie? Nie do końca, choć główni bohaterowie są tak samo do siebie początkowo „uprzedzeni”.

Ona (Margaret Hale, reprezentantka sielskiego Południa Anglii) jest do bólu uczciwa i wrażliwa na ludzką krzywdę. Kiedy widzi biednych sąsiadów na ulicy, nie waha się do nich podejść i zaproponować swoją pomoc. Chwilami jej postać jest tak „prawa”, że aż nierealna, a nawet denerwująca, ale z czasem daje się polubić.

On (John Thornton z przemysłowej Północy) jest właścicielem ogromnej przędzalni i widzi świat przez pryzmat sztywnych zasad ekonomii. Nie zna swoich pracowników i początkowo ich losy niewiele go obchodzą. Ale przez swoje mniejsze i większe wady jest bardziej „ludzki” niż Margaret.

W odmienności od „Dumy i uprzedzenia” to nie ich relacje (romans) są w tej książce najważniejsze, a raczej tło społeczne w przemysłowym Milton. Elizabeth Gaskell skupia uwagę na kolejnych ofiarach panującego tam systemu wyzyskiwania pracowników. Na przykładzie drugoplanowych bohaterów odmalowuje ich biedę i nędzne życie spędzane na nieustannym wiązaniu końca z końcem. Jedną z takich bohaterek jest młodziutka Bessy Higgins, która zmuszona  do pracy fizycznej od najmłodszych lat, umiera na zapylenie płuc kłaczkami bawełny. Wyzysk musi się kiedyś skończyć, dlatego kulminacyjnym punktem konfliktu pomiędzy pracownikami a fabrykantami staje się strajk, który notabene dużo zmienia w życiu Johna i Margaret.

Czytając prozę Gaskell, mam wrażenie, że autorka porusza istotne tematy i w bardzo realistyczny sposób odmalowuje problemy danej epoki, dlatego daję 6/10. Ale nie zwiedzcie się opisami na okładce, że jest to romans w stylu Jane Austen. Czytelnicy nastawiający się na przyjemną, lekką lekturę mogą poczuć się zawiedzeni.

Styl pisania autorki określiłabym jako „nieśpieszny”. Akcja w jej powieściach dzieje się bardzo powoli, dużo miejsca autorka poświęca na przytaczanie rozmów, opisy miejsc i tłumaczenie trudnej sytuacji społeczności Milton. 

Dużo miejsca poświęca też dalszej rodzinie Margaret (kuzynostwo z Londynu), którym dla przeciwwagi życie mija na podróżach i przyjęciach. Można powiedzieć, że w pewnym momencie autorka stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, jak żyć? Czy bardziej wartościowe jest życie pełne wyrzeczeń, jak w przypadku Margaret czy pełne beztroski, jak w przypadku jej kuzynki Edith? Czy racja jest po stronie rozwoju Północy czy stagnacji Południa? A może gdzieś pośrodku… 

PS. W kolejce czekają kolejne części z "Angielskiego ogrodu". A Wy czytaliście już jakieś?