Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki - Colson Whitehead

Dziwnie recenzuje się książkę, która dostała tak dużo ważnych nagród. Bo jak napisać, że powieść uhonorowana m.in. Nagrodą Pulitzera 2017 i National Book Award 2016 nie wywarła na mnie piorunującego wrażenia? Może się nie znam i to dlatego? A może po prostu nie patrzę przez pryzmat nagród i odznaczeń, lecz jedynie własnego gustu?

Z „Koleją podziemną” miałam podobnie jak z oscarowym filmem „Moonlight” – odniosłam wrażenie, że dostała tyle nagród dzięki tematowi, który porusza, a nie sposobowi, w jaki to robi. Owszem, o niewolnictwie i prześladowaniach rasowych warto i należy pisać, ale czy sam temat czyni już książkę wybitną?

„Kolej podziemną” określiłabym raczej jako bardzo dobrą, ale nie wybitną. Dlaczego? Ponieważ nie poruszyła mną do głębi, nie wryła mi się w pamięć ani nie wpiszę ją do kanonu klasyków. Tak, wiem, że to tylko subiektywna opinia, ale jednak nie umiem inaczej. Znów powtórzę, że książka ta porusza arcyważny temat, ale to… tylko (lub dla niektórych właśnie „aż”) tyle.

Tym tematem jest niewolnictwo w Ameryce XIX wieku oraz sposób na walkę z nim, czyli kolej podziemną. W książce Whitehead stworzył realną i – trzeba przyznać – bardzo przekonującą sieć podziemnych torów oraz stacji kolejowych, którymi przemieszcza się główna bohaterka, Cora. W rzeczywistości jednak koleją podziemną nazywano sieć pomocnych domostw, dróg oraz organizacji, które pomagały zbiegłym niewolnikom w ucieczce z południa na północ Ameryki. 

Powieść zaczyna się w momencie, kiedy wspomniana Cora, czarnoskóra niewolnica na plantacji bawełny w stanie Georgia, dostaje propozycję współudziału w ucieczce. Choć początkowo się nie zgadza, ostatecznie razem z Caesarem opuszczają pod osłoną nocy plantację, by szukać lepszego życia na wolności. Pomagają im w tym abolicjoniści, za to po piętach depcze Ridgeway, najsłynniejszy łowców niewolników. Tak w wielkim skrócie można streścić fabułę „Kolei podziemnej”. 

Plusem powieści na pewno jest wartka akcja i jej nagłe zwroty w totalnie zaskakujących momentach. A także możliwość zgłębienia zjawiska „kolei podziemnej” i skrajnie różnych postaw Amerykanów wobec niewolnictwa. Chwilami jest bardzo ciekawie, chwilami nieco sennie, dlatego mam bardzo mieszane odczucia. Absolutnie jednak nie odradzam lektury, a nawet ją polecam. Myślę, że każdy powinien wyrobić sobie własne zdanie na temat książek tak mocno docenianych przez krytyków. 

Ulubione cytaty: 

„(…) czasem zamiast nauczyciela wystarczy mieć dwoje oczu”. 

„Możliwe, że świat jest podły, ale ludzie nie muszą. Nie, jeśli odmówią”. 

Tytuł: „Kolej podziemna” 

Autor: Colson Whitehead 

Tłumaczenie: Rafał Lisowski 

Wydawnictwo: Albatros 

Data wydania: 14 czerwca 2017

Liczba stron: 380 

Moja ocena: 7,5/10